Batarya Kalibrasyonu Nedir? Elektrikli Araçlarda Kapasite Kaybı Nasıl Önlenir?

Batarya kalibrasyonu, batarya sisteminin doğru şarj seviyesini gösterebilmesi için gerçekleştirilen bir sıfırlama işlemidir. Zaman içinde tüm batarya sistemleri doğal olarak kapasite kaybına uğrar ve bu durum, performans ile menzili doğrudan etkiler. Yapılan araştırmalar bataryalarda meydana gelen termal olayların %23'ünden fazlasının kalibrasyon kaymalarından kaynaklandığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle düzenli kalibrasyon yalnızca doğru kapasite ölçümünü sağlamakla kalmaz, batarya güvenliğine de katkı sunar.

Batarya kalibrasyonu dijital göstergeyle pilin gerçek durumu arasındaki sapmayı azaltır. Şarj ve deşarj esnasında pil hücrelerinin düzgün çalışmasını sağlar. Hücrelerin üzerindeki baskıyı azaltarak pilin kullanım ömrünü uzatır. 

Kalibrasyonun sağladığı faydalar şöyle sıralanabilir: 

• Batarya yönetim sisteminin hücreler arası voltaj/akım farklarını güvenli bir sınırda tutarak aşırı ısınmayı önler.
• Bataryanın doğru şarj seviyesini göstermesini sağlar.
• Cihazın verimli çalışmasına yardımcı olur.
• Ani voltaj düşüşlerine bağlı kapanma riskini azaltır.

Elektrikli Araçlarda Batarya Kalibrasyonu Nasıl Yapılır?

Elektrikli araçların bataryaları şarj veya kesintisiz deşarj sırasında yeterli dinlenme süresi sağlandığında kendi kendini kalibre eder. Sürücülerin kendi başına yapabileceği bu kalibrasyonda batarya mümkün olan en düşük şarj seviyesine düşürülür. Ardından bu seviyede 4-6 saat beklenir. Sürenin tamamlanmasından sonra AC tipi yavaş şarjla %80–%100 aralığına kadar şarj edilir. Şarj tamamlandıktan sonra bataryanın 2 ila 4 saat boşta beklemesi gerekir. Böylece batarya yönetim sisteminin referans çizgisi netleşir. 

Ancak bazı durumlarda otomatik kalibrasyon yeterli olmayabilir. Sistemle batarya arasındaki sapma yüksek olursa yetkili servislerde kalibrasyon hizmeti uygulanır. Yetkili servislerin yürüttüğü kalibrasyonlarda bataryanın genel kontrolünün ardından batarya kapasite cihazı yardımıyla devre kartı testleri ve direnç ölçümleri yapılır. Bataryanın kontrolü tamamlandıktan sonra tüm temas yüzeyleri temizlenir ve gerektiğinde araç yazılımı güncellenir. Son bir testin ardından bataryanın kalibrasyonu tamamlanır. Bütün süreç 1-2 saat içinde bitirilir. 

Batarya Kalibrasyonu Ne Sıklıkla Yapılmalı?

Önleyici bakımın bir parçası olan kalibrasyon tek seferlik bir işlem değildir. Normal şartlarda yılda bir kez yapılması tavsiye edilir. Ayrıca performans düşüşü hissedilmesi veya monitörde yanlış şarj seviyelerinin görülmesi hâlinde de kalibrasyon önerilir. Bazı durumlarda yazılım güncellemeleri algoritmaları değiştirebileceği için bu durumlarda pil optimizasyonu düşünülebilir. 

Batarya Kapasite Kaybını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Bataryaların kapasite kaybını etkileyen bazı faktörler bulunur. Önde gelen faktörler şöyle sıralanabilir: 

• Sıcaklık: Yüksek sıcaklık kimyasal reaksiyonları tetikleyerek elektrolitlerin bozulmasını hızlandırır. Aşırı düşük sıcaklık değerleri de kalıcı hasara yol açabilir.
• Döngüsel Yıpranma: Doluluk seviyeleri belirli bir düzeyin altına düşmeden aracı şarj etmek kapasite düşüşüne neden olur. Örneğin bataryanın sıkça %80 doluluk oranının üzerine çıkarılarak %100 seviyesine kadar şarj edilmesi hücre voltajlarını tehlikeli derecede yükseltir. Bu durum elektrot yüzeyinde çatlamalara ve mikro deformasyonlara neden olur.
• Deşarj Derinliği: Bataryanın şarj seviyesinin %10'un altına indirilmesi ve bu seviyede uzun süre tutulması hücre yapılarında kalıcı hasara yol açar. Aynı şekilde tam dolu durumda uzun süre beklemesi de bozulmayı hızlandıran kimyasal strese sebep olur.
• Kimyasal Bozulmalar: Batarya her şarj veya deşarj olduğunda lityum iyonları elektrotlara girip çıkar. Bu sürecin mekanik stresi elektrotlarda kademeli olarak yapısal değişikliklere neden olur ve kapasitelerini azaltır. Elektrotun yüzeyinde oluşan ve ilk başta koruyucu olan SEI katmanı zamanla kalınlaşır. Bu süreç akım geçirgenliğini azaltarak enerji verimliliğini düşürür.
• Zaman: Batarya kullanılmasa bile geçen süre içerisinde kimyasal reaksiyonlar devam eder. Zaman faktörü kapasite kaybına yol açar.
• Kullanıcı Alışkanlıkları: Sürekli hızlı şarjın tercih edilmesi, aracın aşırı yük altında kullanılması, klima ve ısıtma gibi yüksek enerji tüketen sistemlerin yoğun biçimde çalıştırılması bataryanın daha çabuk yıpranmasına neden olur.

Elektrikli Araçlarda Batarya Kapasite Kaybını Önlemek İçin Etkili 5 Yöntem

Elektrikli araçlarda batarya kapasitesi doğru yöntemlerle korunabilir. Düzenli bakım, periyodik kalibrasyon ve yazılım güncellemeleri gibi yetkili servisler eliyle yürütülen uygulamaların yanında sürücülerin uygulayabileceği basit ama etkili yöntemler de vardır.

Şarj Seviyesini Ayarlama

Bataryayı sürekli %100 seviyesinde doldurmak veya tamamen boşaltmak yerine %20 ile %80 arasında tutmak kimyasal stresin azaltılmasına yardımcı olur. %80 şarj sınırı günlük kullanım için yeterli olur ve bataryanın kullanım ömrünü uzatmaya katkıda bulunur.

Gereksiz Hızlı Şarjdan Kaçınma

DC hızlı şarj, yüksek akım nedeniyle ısı üretimini artırır. Yüksek ısı, hücrelerin yıpranmasını tetikler. Bu yüzden hızlı şarjı uzun yolculuklara saklayıp günlük kullanımda düşük/orta hızda AC şarj tercih edilmesi önerilir. Şarj etmeden önce bataryanın soğumasına müsaade edilmesi elektrikli araç batarya ömrü üzerinde olumlu etki yapar.

Çevresel Faktörlere Önem Verme

Batarya hücreleri için ideal sıcaklık aralığı dışındaki koşullar kimyasal bozulmayı artırır. Bu nedenle aracı aşırı güneş altında park etmekten kaçınmak, sıcak havalarda şarja başlamadan önce bataryayı soğutmak ya da mümkünse şarj işlemini batarya sıcaklığının doğal olarak düşük olduğu akşam saatlerinde veya geceleri tamamlamak faydalı olabilir.

Batarya Kapasitesinin Takibi

Bataryanın sağlık durumunu (SOH) takip etmek erken müdahale şansı verir. Bunun için aracın gösterge panelindeki menzil tahminleri ve bataryanın anlık performansını göstererek batarya kapasite ölçer işlevi gören yerleşik uygulamalar kullanılabilir. Menzil tahmininde, aracın genel performansında veya şarj seviyelerinde ani düşüşler görülmesi hâlinde sorun büyümeden müdahale edilebilir.

Dengeli Sürüş Alışkanlıkları

Agresif ivmelenmeler, sürekli yüksek güç talebi ve ani frenlemeler yıpranmayı artırabilir. Dengeli sürüş alışkanlıklarının benimsenmesi aracın genel durumunu ve batarya kapasitesini korumaya yardımcı olur. Araçtaki ekstra yükler sürtünmeyi artıracağı için araca mümkün olduğunca fazla ağırlık eklenmemesi tavsiye edilir. 

Voltify olarak elektrikli araç teknolojilerini deneyimlemenizi kolaylaştırıyoruz. Bakım ve sigorta gibi uğraş gerektiren işleri sizin yerinize hallediyor, bu sayede sadece elektrikli araçların keyfini sürmenizi sağlıyoruz.

Şimdi dilediğiniz aracı seçerek yenilikçi mobilitenin tadını zahmetsizce çıkarabilirsiniz.