Fosil Yakıtlar Kullanan Araçların Çevreye ve İnsan Sağlığına Zararları

İnsanlar uzun yıllardır fosil yakıtlardan enerji elde ediyor. Bu enerji; elektrik, ısınma ve ulaşım anlamında hayatımızı kolaylaştırıyor. En yoğun fosil enerji kullanım alanlarının başında ise ulaşım var. Ulaşım sektörü benzin, dizel ve LPG yakıtlarını kullanarak hareket enerjisi elde ediyor.

Fosil yakıtlar pek çok alanda kullanılsa da hem dünyaya hem insan sağlığına geri döndürülemez zararlar veriyor. Fosil yakıtların sebep olduğu zararları ve bunun sonuçlarını sizin için bir araya getirdik. Gelin, bu fosil yakıtların çevreye ve insan sağlığına verdiği zararları ayrıntılı biçimde inceleyelim.

Fosil Yakıtlar Nelerdir?

Fosil yakıtlar, günümüzde yaygın olarak kullanılan ancak çevre ve insan sağlığı üzerinde ciddi zararlara yol açabilen enerji kaynaklarıdır. Arabalar ve araçlar gibi taşıtların çalışması için kullanılan fosil yakıtların çevreye ve insan sağlığına olan olumsuz etkileri oldukça büyüktür.

Fosil Yakıt Kullanan Araçların Zararları Nelerdir?

Hayvanların ve bitkilerin yer kabuğundaki kalıntıları olan fosiller, karbon tabanlı bileşiklerdir. Bu fosillerden arabalarda akaryakıt olarak kullanılan benzin, dizel ve LPG'ler üretilir. Karbon temelli bu bileşikler yakıldığında ciddi miktarda enerji elde edilebilir. Fakat bu enerji sonucunda karbon emisyonu artar; zararlı birçok madde de açığa çıkar. Fosil yakıtların zararı üretim sürecinden başlayarak son tüketiciye kadar devam eder. Bu kullanım geniş çaplı bir etki yaratarak bölgesel hatta küresel zararlara yol açar. Elektrikli araç bataryalarında ise bu durum tam tersidir. Doğa dostu olan elektrikli araçların, sadece elektrik harcaması yaparak kullanılabiliyor olması küresel sorunların önüne geçebilmek için alınabilecek önlemlerdendir.

Benzinli Araçların Zararları Nelerdir?

Benzinli araçlar dünyada en yaygın kullanılan fosil yakıtlı araçlardır. Bu araçların çevreye birçok olumsuz etkisi bulunur. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Benzinli araçlar genellikle daha az azot dioksit yaysa da daha fazla karbonmonoksit ve hidrokarbon emisyonu üretir.
• Fosil yakıt tüketen araçlar içerisinde benzinli araçlar, ortalama düzeyde bir gürültü kirliliğine neden olur. Ancak bu, yeni teknolojiye sahip sürdürülebilir araçlarla kıyaslandığında son derece yüksektir.
• Kükürtlü bileşikler oluşur. Renksiz ve kokusuz olan bu maddeler atmosfere dağılır ve burada oksidasyona uğrar. Bunun sonucunda oluşan kükürtdioksit ve kükürt trioksit, akciğer rahatsızlıklarını tetikler.
• Egzoz emisyonlarında aldehitler bulunur. Karbonil grubundaki organik bileşiklerden olan aldehitler; astıma, alerjik reaksiyonlara ve kansere yol açabilir.
• Ortalama düzeyde partikül madde emisyonu yaratır. Bunlar, yakıtın içerisinde yer alan ve yanma olayına katılmadan atmosfere dağılan partiküllerdir.

Mazotlu Araçların Zararları Nelerdir?

Dizel araçlar benzinli araçlara göre daha zararlı içeriklere sahiptir. Benzinli araçlarda meydana gelen bütün zararlara ek olarak;

• Atmosfere daha fazla partikül salarlar. Bu partiküller karbon, karbon-hidrojen bağları, kükürt ve daha farklı maddeleri bünyesinde taşır. Yeni nesil dizel arabalarda partikül filtresi kullanılsa da bu filtre sürekli devrede olmaz ve sürücüler düzenli olarak değişimini yapmazlar.
• Dizel araçlarda aynı zamanda NOx özellikli gazlar da açığa çıkar. Bu maddeler son derece zararlıdır ve filtrelenmesi de mümkün değildir
• Yüksek düzeyde gürültü kirliliğine neden olurlar.

LPG’li Araçların Zararları Nelerdir?

Benzinle çalışan arabalarda bazı değişiklikler yaparak aracın LPG'yle çalışması sağlanabilir. Bu sayede sürücüler yakıt masraflarından tasarruf sağlar. Her ne kadar benzine göre daha düşük emisyon yaratsa da LPG'li araçlar da çevre açısından olumsuz etkilere sahiptir. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gazlı araçlar karbon emisyonuna neden olmaya devam eder.
• Depolaması ve doldurulması açısından oldukça riskli bir yakıttır.

Bunların yanı sıra tıpkı benzinli ve mazotlu araçlardaki gibi azot dioksit, karbonmonoksit ve hidrokarbon salınımlarıyla çevreye önemli zararlar verir. Ayrıca mazotlu araçlara kıyasla daha az olsa da önemli bir gürültü kirliliği kaynağıdır.

Fosil Yakıtlı Araçların Çevresel Etkileri ve Zararları

• Asit yağmurları meydana gelir: İçerisindeki kirli partikül sayısı artan hava bir süre sonra yağmurla bu kirleri toprağa bırakır ve böylelikle bitkiler, ormanlar, akarsular zarar görür.
• Ozon tabakasını deler: Ozon tabakası, atmosferi zararlı güneş ışınlarından koruyan moleküller topluluğudur. Fosil yakıtlar, canlılığın devamı açısından kritik olan bu yapıya kalıcı hasarlar verir.
• Oksijen miktarı azalır: Ortaya çıkan enerji sırasında havadaki oksijen karbondioksite dönüşür. Bu da başta insanlar olmak üzere tüm canlılara, doğaya zarar verir.
• İklim değişikliğine neden olur: İklim değişikliğinin en büyük sebebi havadaki sera gazı oranının artmasıdır. Bunun en büyük sebeplerinden biri de fosil yakıt tüketimidir.
• İçilebilir su kaynaklarını kirletir: Fosil yakıtların üretimi ve tüketimi esnasında yüksek miktarda su kullanılır. Bu da içilebilir su kaynaklarının azalmasına neden olur.
• Gürültü kirliliği oluşturur: Fosil yakıtlar sadece çevreyi kirletmekle kalmaz, gürültü kirliliğine de sebep olur. Fosil yakıt tüketen araçlar içten yanmalı motorlara sahiptir. Sistemin çalışabilmesi için sürtünme ve hareket gerekir. Bu da aracın çalışması esnasında bir dizi ses çıkmasına neden olur.

Fosil Yakıtlı Araçların Sağlık Üzerindeki Zararları

Yakıtlar çevre kadar insan sağlığı üzerinde de yoğun etkilere sahiptir. Yoğun araç trafiğinin olduğu bölgelerde insanlar sürekli olarak kirli hava solumak zorunda kalır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2022 verilerine göre dünya genelinde her yıl yedi milyon insan kirlilik nedeniyle daha erken ölüyor.

Avrupa Çevre Ajansı'nın 2019 yılında yaptığı bir araştırmaya göre Avrupa Birliği’ndeki karbondioksit emisyonunun dörtte birinden ulaşım sorumludur. Bu oranın %71'iyse karayolları taşımacılığından yani fosil yakıtla çalışan araçlardan gelir. Her ne kadar arabaların emisyon oranları aşağı çekilmeye çalışsa da trafikte seyir hâlinde bulunan milyonlarca aracın denetimini sağlamak mümkün değildir.

Hava kirliliği insanlar üzerinde bilinen üç etkiye sahip. Bu üç etkiyi şöyle sıralayabiliriz:

• Erken ölümler meydana gelir.
• Akut solunum hastalıkları oluşur.
• Ağır astım ve bronşitler gelişir.

Yapılan araştırmalar, DSÖ'nün hava temizliği standardının karşılanması hâlinde ortalama insan ömrünün 2-3 yıl uzayabileceğini gösteriyor. Kimi bölgelerdeki hava kirliliğinin insan ömrünü beş yıl düşürebileceğine dikkat çekiliyor.

Fosil yakıt tüketen araçların zararlarını inceledikten sonra benzinli, mazotlu ve LPG'li araçların zararlarını da ayrı ayrı değerlendirebiliriz. Genel anlamda benzer etkiler yaratsalar da çalışma prensiplerine göre verdikleri zararlar değişkenlik gösterir.

Fosil Yakıtlı Araçlar İle Elektrikli Araçlar Arasındaki Farklar

Elektrikli araçlar ile fosil yakıtlı araçlar arasında ciddi farklar bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Fosil yakıtlı araçlar, içten yanmalı motorları nedeniyle karbon ayak izini artırıcı etkiye sahiptir. Elektrikli araçlar ise doğrudan karbon emisyonu üretmezler.
• Elektrikli araçlar daha sessiz ve düşük titreşimlidir. Bu da fosil yakıt kullanan araçlara göre daha konforlu bir sürüş anlamına gelir.
• Fosil yakıtlı araçların yakıt ve bakım maliyetleri elektrikli araçlara kıyasla daha yüksektir.

Fosil yakıtların etkilerinden rahatsızlık duyan ve gelecek nesillere daha temiz bir çevre bırakmak isteyen araç kullanıcıları, elektrikli araçlara yöneliyor. Temiz enerjiye daha sessiz bir yolculuk ve maksimum sürüş performansı da eklenince elektrikli araçlar son derece cezbedici bir seçenek hâline geliyor.

Gerek sürdürülebilirlik gerek performans odaklı sebeplerle elektrikli araçları merak ediyor ancak henüz hızla gelişen bu teknolojiye satın alma yatırımı yapmayı doğru bulmuyorsanız kiralama yolunu deneyebilirsiniz. Voltify olarak en çok tercih edilen elektrikli araç modellerini sizlere sunuyoruz. Şirketinize, filonuza veya yaşam tarzınıza uygun elektrikli araca beklemeden ulaşabilir, 3-12 aylık abonelik modelleriyle özgürleştiren mobilitenin tadını çıkarabilirsiniz. Ayrıca partnerlerimiz aracılığıyla Voltify müşterilerine özel fiyatlarla sunulan şarjlanma veya şarj ünitesi kurulum hizmetinden faydalanabilirsiniz. Böylelikle hem hanenizde hem şirketinizde yeşil enerjiye destek verebilir, elektrikli arabanızı keyifle kullanabilirsiniz.