Elektrikli Araçlarda Yangın Riski: Benzinli Araçlara Göre Neden Daha Güvenli?

Elektrikli araçlar yeşil teknoloji ve sürdürülebilirlik açısından geleceğin ulaşım çözümlerinde ilk sıralarda yer alacak gibi görünüyor. Elbette bu öngörüyü destekleyen faktörler sadece çevresel etkileriyle sınırlı değil. Elektrikli araçların güvenlik standartlarındaki yenilikçi yaklaşımlar da buna katkı sağlıyor. Özellikle yangın riski gibi kritik güvenlik endişeleri, elektrikli araçların tasarımında dikkate alınan önemli faktörlerden. Peki, elektrikli araçlar yangın güvenliği açısından benzinli araçlardan nasıl ayrılıyor?

Araç Yangınlarının Temel Nedenleri Nelerdir?

Elektrikli araçlar genel olarak benzinli araçlardan daha düşük bir yangın riski taşır. Bununla birlikte her iki araç türünde de yangına yol açabilecek bazı temel etkenler vardır. Yangını tetikleyen bu unsurları anlamak araç güvenliğini değerlendirmek ve artırmak açısından önemlidir.

Benzinli araçlarda yangın riski genellikle mekanik ve elektriksel arızalardan kaynaklanır. Bu araçlarda yangına yol açabilecek bazı temel nedenler şunlardır:

• Yakıtın sıcak motora doğru sızması,

• Elektrik tesisatındaki kontak sorunları ve hatalı bağlantılar,

• Aracın içine düşen sigara izmaritleri,

• Aracın uzun süre güneşte kalması sonucu içindeki çakmağın veya yanıcı maddelerin alev alması,

• El freninin indirilmemesi nedeniyle fren balatasının hasar görmesi,

• Kabloların çatlaması, gevşemesi ya da kırılması,

• Yağ değişiminden sonra araca yağ dökülmesi veya yağ kapağının tam kapatılmaması nedeniyle yağın sızması.

Elektrikli araçlarda yangın riskini önlemek için gözetim ve koruma amaçlı yazılımlarla donanımlar bulunur. Bataryanın sıcaklığı, voltajı ve genel durumu bu güvenlik modülleri aracılığıyla sürekli izlenir. Bu sistemlerde oluşan bir arıza ya da devre dışı kalma durumu, batarya kaynaklı problemlere ve yangına neden olabilir. En sık karşılaşılan yangın nedenleriyse şunlardır:

• Bataryadaki kimyasal reaksiyonların kontrol edilemez şekilde hızlanması, bu nedenle sıcaklığın aniden artması ve termal kaçağın oluşması,

• Batarya hücrelerinde gerçekleşen kısa devrelerin aşırı ısınmaya neden olması ve bataryanın yanması,

• Bataryanın yetersiz soğutma, yoğun kullanım veya çeşitli dış etkenler nedeniyle aşırı ısınması, 

• Araca uygun olmayan şarj cihazlarının bataryaya uygun olmayan voltaj ya da akım sağlaması,

• Bataryanın düşük kaliteli ve standartlara uygun olmayan şarj cihazları aracılığıyla şarj edilmesi,

• Hızlı şarj işleminde yüksek miktarda enerjiyle yüklenen bataryanın kimyasal yapısının bozulması,

• Batarya hücrelerinin araca yanlış monte edilmesi,

• Trafik kazası sonucu bataryanın aşınması, delinmesi ve ezilmesi gibi durumların iç kısa devreye yol açması.

İstatistiklerle Karşılaştırma: Elektrikli vs. Benzinli Yangın Oranları

Elektrikli ve benzinli araçlarda çıkan yangınlar hakkında dünyanın farklı yerlerinde yapılan araştırmalarda dikkate değer istatistikler ortaya konmuştur. Genel tabloya bakıldığında elektrikli araçlarda yangın riskinin, benzinli araçlardakine kıyasla çok daha düşük olduğu görülür. Bunu kanıtlayan araştırmalardan ve raporlardan bazıları şu şekildedir:

• Bir Amerikan araç sigortası karşılaştırma platformu olan AutoInsuranceEZ tarafından Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu (NTSB) ve Ulaştırma İstatistikleri Bürosu (BTS) verileri esas alınarak bir araştırma yapılmıştır. Araştırmaya göre yangın çıkma olasılığı elektrikli araçlarda %0,025 oranındayken içten yanmalı motorlu araçlarda %1,5 ve hibrit araçlarda %3,4 oranındadır. Bu veriler araç sayısına uyarlandığında her 100.000 benzinli/dizel araçta 1530 yangının, her 100.000 elektrikli araçtaysa 25 yangının çıktığı varsayılabilir. Bu sonuçlara göre elektrikli araçlarda yangın riski 61 kat daha düşüktür.

• Avustralya Savunma Bakanlığı tarafından desteklenen EV Fire Safe araştırmasında 2010-2020 yılları arasındaki araç yangınları incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda içten yanmalı motorlu araçların %0,1'inde, elektrikli araçlarınsa yalnızca %0,0012'sinde yangın çıktığı ortaya koyulmuştur. Bu oranlar elektrikli araçlarda yangın riskinin içten yanmalı motorlu araçlara kıyasla 83 kat daha az olduğunu gösteriyor.

• Dünya'da elektrikli araç satışında lider konumda olan Norveç'te satılan her 5 arabadan 4'ü elektrikli. Ülkede Sosyal Güvenlik ve Acil Durum Hazırlık Müdürlüğü tarafından hazırlanan rapora göre benzinli ve dizel araçlar elektrikli araçlara kıyasla 4 ila 5 kat daha fazla yangın riski taşıyor.

• İsveç Sivil Acil Durumlar Ajansı (SAS) tarafından yayımlanan 2022 raporuna göre her 100.000 elektrikli ya da hibrit araçta 3,8 yangın çıkarken aynı sayıdaki içten yanmalı motorlu araçta bu değer 68.

Elektrikli Araçların Yangına Karşı Daha Güvenli Olmasının Nedenleri

Elektrikli araçların yangına karşı daha güvenli olmasını sağlayan bazı yapısal özellikleri, tasarım detayları ve gelişmiş güvenlik sistemleri vardır. Bu araçların yangına karşı güvenliğini artıran unsurlar şöyle sıralanabilir:

• Parçalar arasındaki sürtünme içten yanmalı araçlarda çıkan yangınların yaygın sebeplerinden biridir. Elektrikli araçlarda daha az hareketli parçanın bulunması sürtünme kaynaklı yangın riskini azaltır.

• Elektrikli araçlarda içten yanmalı motorlu araçlarda olduğu gibi benzin ve sıcak egzoz gazı gibi yanıcı sıvılar bulunmaz. Bu sayede yangın riski önemli ölçüde azalmış olur. 

• Elektrikli araçlardaki aküler araca özel tasarlanır. Etrafı oldukça kalın bir metalle kaplanan bataryaların aşırı ısınma gibi durumlara önlem olarak sıvı soğutma sistemi de vardır.

• Elektrikli araçlardaki güvenlik önlemleri donanımla sınırlı kalmaz, yazılım odaklı önlemler de alınır. BMS (Batarya Yönetim Sistemi) ve BTMS (Batarya Termal Yönetim Sistemi) gibi yazılımlar buna örnektir.

• Elektrikli araç bataryaları aşırı ısınma ve voltaj dengesizliği gibi durumlara karşı direnç gösterebilecek şekilde üretilir.

• Elektrikli araçlarda bataryaların gereğinden fazla şarj yüklenmesini engelleyen termal yönetim sistemleri ve kimyasal reaksiyonlara karşı koyabilecek sistemler bulunur. 

• Elektrikli araçlarda kaza anında bataryanın hasar almasını önleyecek şekilde tasarlanan bir şasi sistemi mevcuttur. Ayrıca çarpışma sırasında bataryaya giden enerjiyi otomatik kesen sistemler de güvenliği artırır.

Elektrikli Araçta Yangın Çıkarsa Ne Yapmalı?

Elektrikli araçlar genel olarak yangın riskini en aza indirecek şekilde tasarlansa da lityum bataryaların içindeki yanıcı maddeler aracı yangın riskine açık hâle getirebilir. Lityum bataryanın herhangi bir sebeple delinmesi veya ciddi hasar görmesi yangına yol açabilir. Peki, bu durumda nasıl bir yol izlenmeli?

Araçta yüksek voltajlı akü kullanılmıyorsa yanan elektrikli araba benzinli araçlara uygulanan prosedürlerle aynı şekilde kontrol altına alınabilir. Yangın söndürücü kullanarak ve yangın alanını güvenli şekilde terk ederek yangının etkisini engellemeye yönelik önlemler alınabilir. Ancak araçta yüksek voltajlı akü bulunuyorsa lityum bataryaların sebep olduğu yangınları söndürmek için daha farklı bir yol izlenmelidir.

Elektrik yangınına müdahale edilirken ilk yapılması gereken yüksek voltaj sisteminin devre dışı bırakılmasını ve bataryanın soğutulmasını sağlamaktır. Yüksek voltajlı akülerde yangını söndürmek 6-8 saat sürebilir. Bu sırada ortaya çıkabilecek zehirli gazlardan korunmak için önlem alınması gerektiği de unutulmamalıdır. Bu risklerle karşılaşmamak için yeni ve gelişmiş batarya teknolojileri kullanılmalıdır.

Elektrikli araçlar batarya yönetim sistemleri, termal kontrol mekanizmaları ve dayanıklı şasi tasarımları sayesinde sürücülere güvenli bir deneyim sunar. Voltify olarak yüksek güvenlik önlemleri sunan birçok elektrikli araç markalarını ve modelini erişilebilir hâle getiriyoruz. Bu teknolojiyi deneyimlemek için 1, 3, 6, 9 ve 12 aylık kiralama seçeneklerinden yararlanabilirsiniz. Voltify'ın sürdürülebilir ve esnek ulaşım çözümleriyle hemen tanışabilirsiniz.